Dokuz Eylül Üniversitesi Ders Katoloğu / Bilgi Paketi

Ders Bilgileri

Ders Kodu	Ders Adı	Ders Türü	D	U	L	AKTS
NBG 5007	Süstaşları Tanıma ve Sınıflandırma	SEÇMELİ	2	0	2	6

Dersi Veren Birim

Fen Bilimleri Enstitüsü

Dersin Düzeyi

Yüksek Lisans

Ders Koordinatörü

PROF.DR. MURAT HATİPOĞLU

Dersi Alan Birimler

Doğal Yapı Taşları ve Süs Taşları Yüksek Lisans
Jeoloji Mühendisliği Bilimsel Hazırlık (YL)

Dersin Amacı

Süstaşı (değerli taş) tanımı. Süstaşları ile ilgili anahtar sözcükler. Süstaşı terminolojisi (süstaşlarını isimlendirme, adlandırma kuralları, isimlerinin kökenleri). Süstaşlarının tarihteki ve günümüzdeki yeri. Süstaşı ile ilgili bilim dalı; Gemoloji (tanım ve bilimsel disiplin, ilgi alanları). Süstaşlarını sınıflandırma (değersel, kökensel, oluşumsal). Mineral kökenli süstaşlarının sınıflandırılmasının kimya ile ilişkisi. Süstaşlarını oluşturan bileşenler (yer kabuğunu oluşturan yapıtaşları ve bileşenler, oransal dağılımı). Süstaşlarını inceleme ve ayırt etmede optik ve fiziksel özellikler. Süstaşlarını inceleme ve ayırt etmede fiziko-kimyasal özellikler. Süstaşlarının doğada oluşumu (yataklanması). Süstaşlarının doğada bulunuşu ve çıkartılması (eldesi). Türkiyede çıkartılan başlıca süstaşlarını görsel olarak inceleme. Doğal kaya ve organik malzeme kökenli süstaşları ve alt türleri. Doğal mineral kökenli süstaşları ve alt türleri. Süstaşlarını pratik tanıma yöntemleri.

Dersin Öğrenme Kazanımları

1	Süs taşları tanıma ve sınıflandırma konularında bilgi sahibi olmak
2	Kristalografi ve mineroloji konularında laboratuar testlerini uygulayabilmek
3	Minerolojik test tekniklerini ve donanımlarını kullanabilmek
4	Analiz sonuçlarını değerlendirip yorumlayabilmek
5	Sürekli Öğrenmenin bir zorunluluk ve yaşam biçimi olduğunu kavrama

Dersin Öğretim Türü

Örgün Öğretim

Dersin Önkoşulu/Önkoşulları

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok

Ders İçeriği

Hafta	Konular	Açıklama
1	Jeolojiye ve gemolojiye giriş 1.1. Evren, güneş sistemi ve dünyanın oluşumu 1.2. Dünyanın yapısı, kabuk, litosfer, astenosfer, manto 1.3. Levha tektoniği, kaya döngüsü ve kayaçların sınıflaması 1.4. Madde, atom, element, mineral, kristal, kaya ve süstaşı (değerli taş) kavramları. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması 1.5. Süstaşı sınıflaması (doğal, yapay ve taklit) 1.6. Gemoloji ve mineraloji
2	Süstaşlarının kökeni ve oluşumu 2.1. Süstaşları ve yaygın kayaçlar 2.1.1. Plutonik kayaçlar 2.1.2. Volkanik kayaçlar 2.1.3. Pegmatitler 2.1.4. Sedimenter kayaçlar 2.1.5. Plaser mineralleri 2.1.6. Metamorfik kayaçlar 2.2. Akışkan çözeltilerden oluşmuş süstaşları 2.2.1. Damar dolgusu mineralleri 2.2.2. İkincil mineraller
3	Kristal ve mineral kimyası 3.1. Dünya ve yerkabuğunun kimyasal bileşimi 3.2. Yerkabuğundaki element dağılımı 3.3. Atomun yapısı ve kimyasal bağlar 3.4. İyonların koordinasyonu ve atomik paketlenme 3.5. İyon yerdeğişimi ve katı çözeltiler
4	Kristalografi-mineraloji. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması 4.1. Kristalleşme ve kristal büyümesi 4.2. Kristal simetrisi ve simetri elemanları 4.3. Kristal morfolojisi ve kristal eksenleri 4.4. Kristal sistemleri 4.5. Minerallerin iç düzeni, politip, polimorfi ve psödomorfi
5	Minerallerin fiziksel özellikleri. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması. 5.1. Minerallerin yaygın oluşum şekilleri 5.2. Dilinim, sertlik, özgül ağırlık-yoğunluk, renk, parlaklık, lüminesans, elektriksel ve manyetik özellikler 5.3. Minerallerin optik özellikleri
6	Süstaşlarının özellikleri ve onları incelemede kullanılan aletler. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması. 6.1. El merceği ile gözlem 6.2. Mikroskop 6.3. Polariskop 6.4. Kırılma ve refraktometre 6.5. Dispersiyon 6.6. Anizotrop süstaşlarının kırılma indisi 6.7. Pleokroizma 6.8. Floresans 6.9. Renk süzmesi 6.10. Spektroskop 6.11. X-ışını kırınımı
7	Süstaşlarının görsel özellikleri. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması. 7.1. Parlaklık 7.2. Işık iletimi 7.3. Renk (Chromoforlar, idiocromatik mineraller, allokromatik mineraller, renk merkezi, kapanımların etkisiyle renklenme) 7.4. Işık olayları (Adularesans, girişim ve renk kırılması, renk değişimi, katoyans, asterizm, aventuresans)
8	I. ARA SINAV
9	Tanımsal gemoloji ve mineral sınıflaması. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması. 9.1. Doğal elementler 9.2. Süfrürler, arsenidler ve sülfotuzlar 9.3. Oksitler, hidroksitler ve halitler
10	Tanımsal gemoloji ve mineral sınıflaması. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması. 10.1. Karbonatlar ve boratlar 10.2. Sülfatlar ve kromatlar
11	Tanımsal gemoloji ve mineral sınıflaması. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması. 11.1. Volframatlar ve molibdatlar 11.2. Fosfatlar, arsenatlar ve vanadatlar 11.3. Nezosilikatlar, sorosilikatlar, siklosilikatlar, inosilikatlar ve fillosilikatlar 11.4 Tektosilikatlar
12	Organik ve yapay süstaşları. Konuyla ilişkili laboratuvar uygulaması. 12.1. Organik süstaşları 12.1.1. Kehribar 12.1.2. Mercan 12.1.3. Fildişi 12.1.4. Silisleşmiş ağaç (Jet = gagat) 12.1.5. İnci 12.1.6. Deniz kabuğu 12.1.7. Kaplumbağa kabuğu 12.2. Yapay süstaşları 12.3. Diğer süstaşı malzemeleri
13	Taklit ve birleştirilmiş süstaşları 13.1. Cam 13.2. Plastik 13.3. Elmas taklitleri 13.4. Birleştirilmiş süstaşları 13.4.1. Granat ve cam çifti 13.4.2. Elmas taklitleri 13.4.3. Korendon çiftleri 13.4.4. Opal çiftleri ve üçlüleri 13.4.5. Taklit yıldız yakut ve yıldız safir 13.4.6. Yaygın olmayan birleştirilmiş süstaşları
14	II. ARA SINAV + Laboratuvar Sınavı

Ders İçin Önerilen Kaynaklar

Ana kaynak:
Hurlbut, C.S.Jr. and Kammerling, R.C., 1991, Gemology, Second Edition, John Wiley & Sons, Inc., USA, 336 s..

Referanslar:
Comelius, S. and Hurlbut, J.R, 1971, Dana's Manual of Mineralogy, John Wiley & Sons, New York, 579 p.
Cornelis, K., Cornelius, S. and Hurlbut, J.R, (1993), Manual of Mineralogy (after James D. Dana), 1971, John Wiley & Sons, Inc., 18 th Ed., New York, 681 pp.
Çelik, M. ve Karakaya, N., 1998, Sistematik Mineraloji, Konya, 434 sayfa
Dora, O., Ö., 1984, Mineraloji, Cilt I, Genel Mineraloji, Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Basımı, İzmir, 238 sayfa.
Read, P.G., 1999, Gemology, Second Edition, Butterworth-Heinemann, Oxford, 326 s.
Webster, R, 1990, Gems, Their Sources, Descriptions and Identification: Fourth Edition (revised by B.W. Anderson), Butterworths, London, 1006 s.
Yeniyol, M., 2004, Mineraloji, İstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Dilek Ofset Matbaası, İstanbul, 324 sayfa..

Öğrenme ve Öğretme Yöntemleri

Görsel sunum destekli interaktif teorik ders. Teorik bilgilere paralel laboratuvar uygulaması.

Değerlendirme Yöntemleri

SIRA NO	KISA KOD	UZUN ADI	FORMUL
1	ODV	ÖDEV
2	DKT	DERSE KATILIM
3	YSS	YIL SONU SINAVI
4	YSBN	YIL SONU BAŞARI NOTU	ODV * 0.30 +DKT * 0.20 +YSS * 0.50
5	BUT	BÜTÜNLEME
6	BUTBN	BÜTÜNLEME SONU BAŞARI NOTU	ODV * 0.30 +DKT * 0.20 +BUT * 0.50

*** Bütünleme Sınavı Yapılmayan Birimlerde Bütünleme Kriteri Dikkate Alınmaz.

Değerlendirme Yöntemlerine İliskin Aciklamalar

Yok

Değerlendirme Kriteri

VİZE % 30 (ÖÇ1, ÖÇ2, ÖÇ3, ÖÇ4,ÖÇ5)
LABORATUVAR % 20 (ÖÇ 2, ÖÇ3)
FİNAL % 50 (ÖÇ1, ÖÇ2, ÖÇ3,ÖÇ4,ÖÇ5

Dersin Öğretim Dili

Türkçe

Derse İlişkin Politika ve Kurallar

İlan Edilecektir.

Dersin Öğretim Üyesi İletişim Bilgileri

Prof.Dr. Murat HATİPOĞLU
E-Mail: murat.hatipoglu@deu.edu.tr
Tel: 0232-3012562

Ders Öğretim Üyesi Görüşme Gün ve Saatleri

Hafanın her günü mesai saatlerinde

Staj Durumu

YOK

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler	Sayısı	Süresi (saat)	Toplam İş Yükü (saat)
Ders Anlatımı	12	2	24
Uygulama	12	2	24
Haftalık Ders öncesi/sonrası hazırlıklar	12	4	48
Vize Sınavına Hazırlık	2	10	20
Final Sınavına Hazırlık	1	20	20
Diğer (Lab)	12	1	12
Final Sınavı	1	2	2
Vize Sınavı	2	2	4
TOPLAM İŞ YÜKÜ (saat)			154

Program ve Öğrenme Kazanımları İlişkisi

PK/ÖK	PK.1	PK.2	PK.3	PK.4	PK.5	PK.6	PK.7	PK.8	PK.9	PK.10	PK.11	PK.12
ÖK.1	5	5	2	3	3	1	2					2
ÖK.2	5	4	3	4	4	4	1	1	1	1		4
ÖK.3	4	5	4	5	4	4				1	1	3
ÖK.4	5	4	5	2	5	3	1		3	3		4
ÖK.5	3	4	4	2	3	5	2	1			1

DERS ADI

DERECE PROGRAMLARI