Dokuz Eylül Üniversitesi Ders Katoloğu / Bilgi Paketi

Ders Bilgileri

Ders Kodu	Ders Adı	Ders Türü	D	U	L	AKTS
DJJ 5051	Deniz Sismiğinde Veri İşlem	SEÇMELİ	3	0	0	8

Dersi Veren Birim

Fen Bilimleri Enstitüsü

Dersin Düzeyi

Yüksek Lisans

Ders Koordinatörü

PROF.DR. DERMAN DONDURUR

Dersi Alan Birimler

Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Yüksek Lisans
Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Doktora

Dersin Amacı

Ders, çok kanallı deniz sismik yansıma verilerinin işlenmesinde kullanılan tüm özel veri işlem yöntemlerinin hem teorik olarak anlatılmasını ve hem de pratik olarakuygulanmasını amaçlamaktadır. Öğrencilere deniz sismiği verilerinin genel özellikleri,sismik veri formatları, veri işlemin temel kavramları, ön veri işlem, filtreleme yöntemleri ve 2B Fourier dönüşümü ve uygulamaları, dekonvolüsyon, CDP kavramı, hızanalizi, NMO düzeltmesi ve yığma, sismik migrasyon temel konuları teorik ve uygulamalı olarak anlatılmaktadır. Ek olarak denizde sismik veri toplama ile ilişkili olarak, veri toplama yöntemleri, kullanılan cihaz ve sistemler, veri toplama parametreleri detaylı şekilde incelenmektedir.

Dersin Öğrenme Kazanımları

1	Deniz sismiği verilerinin genel özellikleri
2	Deniz sismiğinde gürültüler
3	Denizde 2B ve 3B sismik veri toplama yöntemleri
4	2B ve 3B deniz sismiği sistemleri
5	Deniz sismiğinde veri toplama parametreleri
6	Ön veri işlem (preprocessing)
7	Frekans filtrelemesi
8	Dekonvolüsyon
9	CDP kavramı
10	Hız analizleri
11	NMO düzeltmesi ve yığma
12	Sismik Migrasyon
13	Tekrarlı yansımalar ve giderilmesi
14	Özel veri işlem yöntemleri

Dersin Öğretim Türü

Örgün Öğretim

Dersin Önkoşulu/Önkoşulları

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok

Ders İçeriği

Hafta	Konular	Açıklama
1	Deniz sismiği verilerinin genel özellikleri 1.1. Sismik veri formatları 1.2. Atış grubu (shot gather) ve özellikleri 1.3. Deniz sismiğinde gürültüler. 1.4. Veri toplama parametreleri ve seçimi 1.5. Denizde 2B ve 3B sismik veri toplama yöntemleri 1.6. 2B ve 3B deniz sismiği sistemleri
2	Veri işlemin temel kavramları 2.1. Fourier dönüşümü 2.2. Özel fonksiyonlar 2.3. Özilişki, çaprazilişki, konvolüsyon 2.4. Z dönüşümü 2.5. Sayısallaştırma teoremi 2.6. Pencereler ve pencereleme
3	Ön veri işlem (preprocessing) 3.1. Deniz sismik veri işlem genel akış şeması 3.2. Demultiplex 3.3. Format dönüşümü ve veri yükleme 3.4. Geometrinin tanımlanması 3.5. Veri ayıklama 3.6. Kazanç uygulamaları 3.7. Kırılma ve ilk varışların atılması (mute) işlemi
4	Frekans filtrelemesi 4.1. Sayısal filtre türleri 4.2. Bant geçişli filtrelerin genlik ve fazspektrumları 4.3. Frekans katlanması 4.4. Zaman ve frekans ortamı filtre operatörüdizaynı, 4.5. 2B fourier dönüşümü 4.6. Frekans-dalgasayısı kavramı 4.7. 2B frekans katlanması 4.8. f-k eğim filtreleri
5	Dekonvolüsyona giriş 5.1. Dekonvolüsyonun tanımı ve etkileri 5.2. 1B konvolüsyonal model ve süperpozisyon ilkesi 5.3. İstatistiksel ve deterministik dekonvolüsyon 5.4. Dekonvolüsyon önkoşulları 5.5. Dalgacık türleri ve dekonvolüsyona etkisi 5.6. Önbeyazlatma (prewhitening) 5.7. Özilişki fonksiyonu
6	İğnecikleştirme Dekonvolüsyonu 6.1. İğnecikleştirme (spiking) dekonvolüsyonu tanımı 6.2. Ters filtreleme 6.3. En küçük karelerle ters filtreleme 6.4. Optimum wiener filtreleri 6.5. Wiener iğnecikleştirme dekonvolüsyonu 6.6. Wiener biçim filtreleri
7	Kestirim Dekonvolüsyonu 7.1. Kestirim (predictive) dekonvolüsyonu tanımı 7.2. Operatör uzunluğu ve seçimi 7.3. Kestirim uzaklığı ve seçimi 7.4. Tekrarlı yansımaların bastırılması 7.5. Özilişki zaman penceresi seçimi 7.6. Dekonvolüsyon sonrası bant geçişli filtreleme 7.7. Kaynak imzası dekonvolüsyonu
8	Arasınav
9	CDP kavramı 9.1. CDP' lere sıralama (sort) işlemi 9.2. Katlama sayısı (fold) 9.3. Ortak atış grubu 9.4. CDP grubu 9.5. Ortak ofset kesiti 9.6. CDP yığma kesiti ve sıfır ofset yaklaşımı
10	Hız analizleri 10.1. Sismik hız türleri 10.2. x2-t2 yöntemi 10.3. Sabit hız taraması (constant velocity scan) 10.4. Sabit hız yığması (constant velocity stack-cvs) 10.5. Supergather kavramı ve hız spektrumları 10.6. Seviye hız analizi (horizon velocity analysis-hva)
11	NMO düzeltmesi ve yığma 11.1. Yansıma hiperbolleri, normal kayma zamanı veLevin denklemi 11.2. NMO düzeltmesi 11.3. NMO gerilmesi (stretching) 11.4. Yığma işlemi ve etkileri.
12	Sismik Migrasyona Giriş 12.1. Migrasyonun temel kavramları 12.2. Patlayan yansıtıcılar yöntemi 12.3. Migrasyonun etkileri 12.4. Migrasyon türlerine giriş
13	Sismik Migrasyon 13.1. Kirchoff migrasyonu 13.2. Sonlu farklar migrasyonu 13.3. Frekans-dalgasayısı migrasyonu 13.4. Migrasyon hız analizi
14	Proje sunumu: Bir sismik hat üzerinde tüm sismik veriişlem aşamalarının uygulanması.

Ders İçin Önerilen Kaynaklar

Yılmaz, Ö, 1987. Seismic Data Processing, SEG Publications, Tulsa.

Jones, E.J.W., 1999. Marine Geophysics, John Wiley & Sons.

Sheriff R.E. and Geldart L.P., 1995. Exploration Seismology: Second Edition, Cambridge University Pres.

Dondurur, D., 2018. Acquisition and Processing of Marine Seismic Data, Elsevier Science Publishing Co., 608 pages, ISBN 9780128114902.

Dondurur, D., 2009. Deniz Sismiğinde Veri İşlem, TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası, 294 sayfa, ISBN 978-9944-89-751-8.

Öğrenme ve Öğretme Yöntemleri

Teorik kısım, ders anlatımı ve bilgi aktarma şeklinde yapılacaktır. Uygulamalar, DenizBilimleri Enstitüsü Jeofizik laboratuarında gerçek deniz sismiği verileri üzerinde yapılacaktır.

Değerlendirme Yöntemleri

SIRA NO	KISA KOD	UZUN ADI	FORMUL
1	ARS	ARASINAV
2	ODV	ÖDEV
3	YSBN	YIL SONU BAŞARI NOTU	ARS * 0.50 + ODV * 0.50

*** Bütünleme Sınavı Yapılmayan Birimlerde Bütünleme Kriteri Dikkate Alınmaz.

Değerlendirme Yöntemlerine İliskin Aciklamalar

Yok

Değerlendirme Kriteri

%30 ağırlıklı bir arasınav yapılır. Bireysel proje çalışması %20 ağırlıklıdır ve %50ağırlıklı final sınavı yapılır. Tüm bunların ağırlıklı ortalaması başarı notunu belirler.

Dersin Öğretim Dili

İngilizce

Derse İlişkin Politika ve Kurallar

İlan Edilecektir.

Dersin Öğretim Üyesi İletişim Bilgileri

Prof. Dr. Derman DONDURUR
Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü
İnciraltı-İzmir

Ders Öğretim Üyesi Görüşme Gün ve Saatleri

Salı-13:00

Staj Durumu

YOK

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler	Sayısı	Süresi (saat)	Toplam İş Yükü (saat)
Ders Anlatımı	13	3	39
Uygulama	10	3	30
Vize Sınavına Hazırlık	1	12	12
Final Sınavına Hazırlık	1	24	24
Ödev Hazırlama	12	8	96
Vize Sınavı	1	3	3
Final Sınavı	1	3	3
TOPLAM İŞ YÜKÜ (saat)			207

Program ve Öğrenme Kazanımları İlişkisi

PK/ÖK	PK.1	PK.2	PK.3	PK.4	PK.5	PK.6	PK.7	PK.8	PK.9	PK.10	PK.11	PK.12	PK.13
ÖK.1	5	1	4	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.2	5	1	4	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.3	5	1	4	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.4	5	1	4	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.5	5	1	5	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.6	5	1	5	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.7	5	1	5	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.8	5	1	5	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.9	5	1	5	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.10	5	1	5	1	1	5	5	5	1	1	5	5	5
ÖK.11	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5
ÖK.12	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5
ÖK.13	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5
ÖK.14	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5

DERS ADI

DERECE PROGRAMLARI