Dokuz Eylül Üniversitesi Ders Katoloğu / Bilgi Paketi

Ders Bilgileri

Ders Kodu	Ders Adı	Ders Türü	D	U	L	AKTS
MBD 5057	Özel Yetenekliler ve Eğitimleri	SEÇMELİ	2	0	0	4

Dersi Veren Birim

Buca Eğitim Fakültesi

Dersin Düzeyi

Lisans

Ders Koordinatörü

DOÇ. DR. FİLİZ KARADAĞ ÜÇDAL

Dersi Alan Birimler

Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği
Türkçe Öğretmenliği
Müzik Öğretmenliği
Biyoloji Öğretmenliği
Kimya Öğretmenliği
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği
Coğrafya Öğretmenliği
Fizik Öğretmenliği
Matematik Öğretmenliği
Okul Öncesi Öğretmenliği
İlköğretim Matematik Öğretmenliği
Özel Eğitim Öğretmenliği
Buca Eğitim Fakültesi
Sınıf Öğretmenliği
Fen Bilgisi Öğretmenliği
Tarih Öğretmenliği
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği
Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
Resim - İş Öğretmenliği

Dersin Amacı

Bu dersin amacı, özel yetenekli bireylerin gelişimsel, bilişsel, duyuşsal ve sosyal özelliklerini tanıtmak; bu bireylerin erken tanılanması, eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve uygun eğitim programlarının geliştirilmesi süreçlerine ilişkin temel bilgi ve yaklaşımları kazandırmaktır. Ayrıca, özel yetenekli bireylerin eğitiminde kullanılan kuramsal modelleri, stratejileri ve destek sistemlerini eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirme becerisi kazandırmak hedeflenmektedir.

Dersin Öğrenme Kazanımları

1	Özel yetenekli bireylerin bilişsel, duyuşsal ve sosyal özelliklerini açıklar.
2	Özel yetenekliliğin tanılanması ve değerlendirilmesinde kullanılan ölçüt ve araçları tanımlar.
3	Özel yetenekli bireylerin eğitiminde kullanılan kuramsal modelleri açıklar.
4	Bu bireyler için uygun eğitim ortamları ve farklılaştırılmış öğretim stratejileri önerir.
5	Özel yetenekli bireylerin gelişimini destekleyen psikososyal destek sistemlerini değerlendirir.
6	Üstün yetenekli bireylerin eğitimi ile ilgili güncel araştırmaları ve politikaları eleştirel biçimde analiz eder.
7	Özel yetenekli bireylerin aileleri, öğretmenleri ve çevresiyle etkili iletişim kurma yollarını açıklar.

Dersin Öğretim Türü

Örgün Öğretim

Dersin Önkoşulu/Önkoşulları

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok

Ders İçeriği

Hafta	Konular	Açıklama
1	Özel Yeteneklilik Nedir Temel Kavramlar ve Tanımlar	Üstün zekâ, özel yetenek, dâhi vb. kavramların tanımları ve ayırt edici özellikleri
2	Özel Yetenekliliğin Tarihçesi ve Kuramsal Yaklaşımlar	Tarihsel gelişim, Galton dan günümüze; Renzulli, Gardner, Sternberg gibi yaklaşımlar
3	Tanılama Süreci ve Kullanılan Ölçme Araçları	Tarama, tanılama, bireysel değerlendirme ve çoklu ölçüt yaklaşımı
4	Bilişsel, Duyuşsal ve Sosyal Özellikler	Özel yetenekli bireylerin gelişimsel profilleri
5	Özel Yeteneklilikte Aile ve Çevre Faktörleri	Aile desteği, kültürel etkiler, sosyal çevre ve eğitim olanakları
6	Eğitim Modelleri I: Zenginleştirme, Hızlandırma, Gruplama	Yaygın uygulamalar ve modellerin karşılaştırılması
7	Ara Sınav	Kuramsal bilgi değerlendirmesi
8	Eğitim Modelleri II: Renzulli SEM, Maker Modeli, Treffinger vb.	Kuramdan uygulamaya model analizleri
9	Farklılaştırılmış Öğretim Stratejileri	İçerik, süreç, ürün ve öğrenen gereksinimlerine göre farklılaştırma
10	Üstün Yeteneklilikte Duygusal Destek ve Psikolojik İyilik Hali	Sosyal-duygusal gelişimi destekleyici yaklaşımlar
11	Özel Gruplar: İki Kere Farklı (2e), Kız Öğrenciler, Dezavantajlı Yetkililer	Az tanılanan gruplar ve kapsayıcı eğitim
12	Türkiye de Özel Yeteneklilik Eğitimi: BİLSEM, Projeler, Politikalar	Mevcut uygulamalar, yasal altyapı, MEB programları
13	Geleceğe Yönelik Yaklaşımlar ve Eğitim Teknolojileri	Dijital araçlar, yapay zekâ, STEAM ve yenilikçi uygulamalar
14	Final Projesi Sunumları ve Genel Değerlendirme	Öğrenci sunumları, portfolyo değerlendirme ve yansıtıcı tartışma

Ders İçin Önerilen Kaynaklar

Temel Kaynaklar:
Karadağ, F. (2021). Erken Çocukluk Döneminde Özel/Üstün Yetenekli Çocuklar. Vize Yayıncılık.

Sak, U. (2014). Üstün Zekâlılar: Özellikleri, Tanılanmaları, Eğitimleri. Vize Yayıncılık.

MEB (2018). Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. Millî Eğitim Bakanlığı.

MEB (2022). Özel Yetenekli Bireyler Destek Eğitim Programı (ÖYDEEP). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.

Yardımcı Kaynaklar:
Leana-Taşcılar, M. Z. & Akar, İ. (Ed.) (2021). Üstün Yeteneklilik: Kuram, Araştırma ve Uygulama. Anı Yayıncılık.

Bahar, A. & Arı, R. (2020). Özel Yeteneklilerde Eğitim Modelleri ve Programlar. Nobel Yayıncılık.

Ayas, M. B. (2022). Türkiye de Üstün Yeteneklilik: Kavramsal Tartışmalar ve Eğitim Politikaları. Pegem Akademi.

Öğrenme ve Öğretme Yöntemleri

Anlatım (Doğrudan Öğretim): Temel kavramların, modellerin ve kuramsal yaklaşımların sunulması.

Soru-Cevap ve Tartışma: Kavramların derinlemesine anlaşılması için öğrencilerin katılımıyla yürütülen tartışmalar.

Vaka Analizi: Gerçek ya da kurmaca özel yetenekli birey örnekleri üzerinden değerlendirme.

Grup Çalışmaları: Küçük gruplar halinde farklılaştırılmış öğretim planları oluşturma.

Okuma ve Literatür Taraması: Güncel makaleler, politika belgeleri ve kitap bölümleriyle bireysel bilgi edinme.

Sunumlar: Öğrencilerin belirli konular üzerinde bireysel veya grup sunumları gerçekleştirmesi.

Yansıtıcı Günlük ve Rapor Yazımı: Öğrenme sürecine dair düşünsel değerlendirme yapma.

Konuk Konuşmacı (isteğe bağlı): Alanda uzman kişilerin deneyim aktarımı.

Değerlendirme Yöntemleri

SIRA NO	KISA KOD	UZUN ADI	FORMUL
1	MTE	Midterm Exam
2	DTK	Other Activity
3	FN	Semester final exam
4	BNS	BNS	Student examVZ * 0.30 + Student examDTK * 0.10 + FN * 0.60
5	BUT	Make- up note
6	BBN	End of make-up grade	Student examVZ * 0.30 +Student examDTK * 0.10 + BUT * 0.60

Değerlendirme Yöntemlerine İliskin Aciklamalar

Yok

Değerlendirme Kriteri

| **Değerlendirme Aracı** | **Açıklama** | **Ağırlık (%)** |
| ------------------------------------- | ------------------------------------------------------------------------- | --------------- |
| **Derse Katılım ve Tartışma** | Derse devam, aktif katılım, görüş bildirme ve sınıf içi etkileşim | 15% |
| **Vaka Analizi Raporu** | Özel yetenekli bir bireyle ilgili vaka değerlendirmesi ve çözüm önerileri | 20% |
| **Sunum / Grup Projesi** | Belirlenen bir konuya ilişkin grup sunumu veya öğretim planı tasarımı | 20% |
| **Ara Sınav (Vize)** | Kuramsal bilgi, kavramlar ve modellerle ilgili yazılı değerlendirme | 20% |
| **Final Projesi / Uygulama Tasarımı** | Özel yetenekli bireylere yönelik eğitim planı veya müdahale önerisi | 25% |

Dersin Öğretim Dili

Türkçe

Derse İlişkin Politika ve Kurallar

Devam zorunluluğu: En az %70.
Etik ihlallere sıfır tolerans (intihal, kopya vb.)
Tüm yazılı çalışmalar APA 7 formatında hazırlanmalıdır.
Grup çalışmalarında eşit sorumluluk paylaşımı esastır.
Teslim tarihleri nettir, gecikmeler not kaybına yol açar.

Dersin Öğretim Üyesi İletişim Bilgileri

filiz.karadag@deu.edu.tr
Cahit Arf Binası Kat:2 No:212

Ders Öğretim Üyesi Görüşme Gün ve Saatleri

Pazartesi 13.00-14.00
Salı 13.00-14.00
Çarşamba 13.00-14.00

Staj Durumu

YOK

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler	Sayısı	Süresi (saat)	Toplam İş Yükü (saat)
Ders Anlatımı	14	2	28
Uygulama	7	2	14
Örnek olay çalışması	7	2	14
Haftalık Ders öncesi/sonrası hazırlıklar	14	2	28
Vize Sınavına Hazırlık	1	2	2
Final Sınavına Hazırlık	1	2	2
Vize Sınavı	1	2	2
Final Sınavı	1	2	2
Proje Ödevi	1	8	8
TOPLAM İŞ YÜKÜ (saat)			100

Program ve Öğrenme Kazanımları İlişkisi

PK/ÖK	PK.1	PK.2	PK.3	PK.4	PK.5	PK.6	PK.7	PK.8	PK.9	PK.10	PK.11	PK.12	PK.13	PK.14	PK.15	PK.16
ÖK.1	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4
ÖK.2	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4
ÖK.3	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4
ÖK.4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4
ÖK.5	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4
ÖK.6	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4
ÖK.7	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4

DERS ADI

DERECE PROGRAMLARI